Με βάση τα δεδομένα αναλύσεων ελαιολάδου ελαιοτριβείων

Γράφει ο Νικ. Μιχελάκης*

Σημαντικές ήταν οι διαπιστώσεις και χρήσιμα τα συμπεράσματα που πρόεκυψαν από έρευνα που διεξήγαγε ο ΣΕΔΗΚ σε ελαιόλαδα ελαιοτριβείων της Κρήτης της τρέχουσας περιόδου.

 Εκτενής περίληψη της έρευνας αυτής, υποβλήθηκε με υπόμνημα που υπογράφεται από τον Πρόεδρο του ΣΕΔΗΚ και Δήμαρχο Ρεθύμνου κ. Μαρινάκη, στο ΥπΑΑΤ και την Περιφέρεια Κρήτης.

Το ίδιο υπόμνημα κοινοποιήθηκε και στους Βουλευτές, τους Δήμους της και Συν/σμους της Κρήτης και άλλους φορείς, προκειμένου από την πλευρά τους να ενεργήσουν όπως αυτοί κρίνουν σκόπιμο.

Με την έρευνα αυτή, που έγινε στα πλαίσια διαγωνισμού ποιότητας ελαιολάδων ελαιοτριβείων, τα δείγματα ελαιολάδου που εξετάστηκαν παρέλαβαν επιτροπές υπαλλήλων των Δήμων από ελαιόλαδα 30 ελαιοτριβείων αποθηκευμένα σε δεξαμενές μεγαλύτερες των 20 τόνων.

Οι αναλύσεις χημικών και οργανοληπτικών χαρακτηριστικών και υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων των δειγμάτων έγιναν στα διαπιστευμένα εργαστήρια του Ινστιτούτου Ελιάς ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ στα Χανιά και στο διαπιστευμένο ιδιωτικό εργαστήριο «ΧΗΜΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ» στο Ρέθυμνο ενώ τα αποτελέσματα τους αξιολογήθηκαν από την Συμβουλευτική Επιτροπή Φυτοπροστασίας του ΣΕΔΗΚ που αποτελείται από Πανεπιστημιακούς και Ερευνητές.

Οι διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα που πρόεκυψαν από την αξιολόγηση έχουν ως εξής:

1. ΧΗΜΙΚΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΟΛΗΠΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

   Τα χημικά χαρακτηριστικά όλων των ελαιολάδων που εξετάστηκαν, γενικά βρέθηκαν σε πολύ καλά έως άριστα επίπεδα και τα καλύτερα από αυτά βραβεύτηκαν ήδη σε ειδική εκδήλωση που οργανώθηκε από τον ΣΕΔΗΚ σε συνεργασία με την Περιφέρεια και άλλους φορείς.

     Ειδικότερα:

   Η οξύτητα που ενδιαφέρει εμπορικά ιδιαίτερα, διαπιστώθηκε ότι στο 100% των δειγμάτων ήταν χαμηλότερη από 0,4% , δηλαδή στο επίπεδο των έξτρα παρθένων το οποίο οι Ιταλοί αγοραστές χαρακτηρίζουν extrissima, ενώ στο 18% από αυτά ήταν ακόμη χαμηλότερη στο εξαιρετικό επίπεδο 0,1-0,2%

Τα υπεροξείδια, τα οποία για το έξτρα παρθένο πρέπει να είναι χαμηλότερα των 20 meq/Kg, ήταν σε πολύ καλά επίπεδα αφού το 100% των δειγμάτων ήταν κάτω από 20 meq/Kg και το 36% ήταν κάτω από 6 meq/Kg

  Τα πολύ καλά αυτά επίπεδα στην οξύτητα και τα υπεροξείδια πρέπει να αποδοθούν κυρίως στις αντίθετες για τον Δάκο καιρικές συνθήκες (καύσωνες) που επεκράτησαν πέρυσι τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, άλλα και στο γενικά καλύτερο επίπεδο της περσινής συλλογικής δακοκτονίας

Οι πολυφαινόλες, στις οποίες αποδίδονται οι επιδράσεις του ελαιολάδου στην υγεία βρέθηκαν σε μέτρια επίπεδα, αφού μόνο το 18% από αυτά, βρέθηκε στο επίπεδο 300-400mg/Kg ενώ στην πράξη τα καλύτερα επίπεδα τους φθάνουν τα 500mg/Kg,

  Τα οργανοληπτικά τα οποία για τα εξαιρετικά παρθένα πρέπει να έχουν διάμεση τιμή Φρουτώδους μεγαλύτερη του μηδενός και ελαττωμάτων κάτω του μηδενός, βρέθηκαν όλα, πλην ενός, σε ανεκτά έως μέτρια επίπεδα

Τα μετρία έως ανεκτά επίπεδα πολυφαινολών και οργανοληπτικών πρέπει να αποδοθούν στο ότι τα ελαιόλαδα που αξιολογήθηκαν ήταν αποθηκευμένα σε μεγάλες δεξαμενές και επομένως αποτελούσαν μίγμα ελαιολάδων διάφορων εποχών και σταδίων ωριμότητας. Επίτευξη, υψηλότερων επιπέδων των χαρακτηριστικών αυτών απαιτεί αποθήκευση των πρωϊμότερων ελαιολάδων σε χωριστές δεξαμενές, πράγμα που θα συμφέρει αν εξασφαλίζει καλύτερες τιμές.

   2. ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΑ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ

   Από τις αναλύσεις υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων διαπιστώθηκαν τα εξής :

Spinosad: Σε κανένα από τα δείγματα δεν διαπιστώθηκαν υπολείμματα της δραστικής ουσίας spinosad (π.χ. success), παρά το ότι αυτή χρησιμοποιήθηκε σε ευρεία έκταση στο 90% και πλέον των δολωματικών ψεκασμών της δακοκτονίας 2021.

   Η διαπίστωση αυτή είναι πολύ θετική. Απαιτείται όμως σε βάθος διερεύνηση για την ενδεχόμενη ανάπτυξη ανθεκτικότητας του εντόμου σε αυτή με την συνεχή χρήση της στην Κρήτη.

Phosmet: Στο 50% των δειγμάτων διαπιστώθηκε η παρουσία της δραστικής ουσίας Phosmet (π.χ. Imidan), σε αναλογίες από <0,010 έως 0,021 mg/Kg.

   Η παρουσία της δραστικής αυτής ουσίας, που σύμφωνα με την Υπ. Απόφ. αριθ. 7013/191619/22.07.2020, κυκλοφορεί νόμιμα μέχρι την 31-7-2022, μπορεί να αποδοθεί κατά κύριο λόγο σε ψεκασμούς κάλυψης ιδιωτών, αλλά και σε περιπτώσεις εκτόξευσης του ψεκαστικού υγρού από μεγάλες αποστάσεις που συνεπάγεται εκτίναξη και διασπορά του ψεκαστικού υγρού και στον ελαιόκαρπο.

  Απαγορευμένες δραστικές. Η ανίχνευση δραστικών που έχουν απαγορευτεί σε διάφορα ποσοστά επί των δειγμάτων όπως cyfluthrin β (67%) , clorpyrifos-ethyl (8%), cyhalothrin- λ (8%), πιθανότατα οφείλεται σε ψεκασμούς κάλυψης που εκτελούν ιδιώτες προληπτικά, με φυτοφάρμακα που κυκλοφορούν παράτυπα στην αγορά.

  

   ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΕΔΗΚ

  Επειδή τα παραπάνω είναι απότοκα σειράς χρόνιων προβλημάτων και δυσλειτουργιών του συστήματος της συλλογικής δακοκτονίας, ο ΣΕΔΗΚ θεωρεί ότι πρέπει να αντιμετωπιστούν όχι με απλές διορθωτικές λύσεις αλλά με ριζική αναδιοργάνωση του συστήματος της δακοκτονίας, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστο τα εξής:

-Πλήρη περιφερειοποίηση πιστώσεων και αρμοδιοτήτων για έγκαιρες προμήθειες των ενδεδειγμένων φαρμάκων και έγκαιρες προσλήψεις έμπειρου εποπτικού και τεχνικού προσωπικού.

-Επικαιροποίηση των κανόνων όσον αφορά την έναρξη των ψεκασμών, τον τρόπο διενέργειας τους, την παρακολούθηση του εντόμου, τον εντοπισμό και τον έλεγχο των δακοπροσβολών κ.α.

-Χρηματοδότηση προγραμμάτων παρακολούθησης της βιολογίας του εντόμου επί του εδάφους καθ’ όλη την διάρκεια του έτους από τα τοπικά Ερευνητικά Ιδρύματα και Περιφερειακά Κέντρα Προστασίας Φυτών για διαγνωστική και εποπτική χρήση των στοιχείων τους

-Οργάνωση ελέγχων σε καταστήματα εμπορίας γεωργικών φαρμάκων όσο και σε ελαιόλαδα παραγωγών κατά την έκθλιψη στα ελαιουργεία και επιβολή κυρώσεων στους κατά νόμο παραβάτες.

-Ενημέρωση ελαιοπαραγωγών, ελαιουργείων και καταστημάτων για τα ισχύοντα ανώτερα επιτρεπτά όρια υπολειμμάτων στο ελαιόλαδα που προορίζονται για την εσωτερική αγορά και τις κύριες εισαγωγικές ελαιολάδου χώρες.

Λήψη διοικητικών μέτρων γενικής εφαρμογής των ψεκασμών με κατάργηση των νόμιμων και παράτυπων εξαιρέσεων που φαίνεται ότι αποτελούν ποσοστό πάνω από 30% του συνόλου.

=============

*Ο Νίκος Μιχελάκης, είναι Δρ. Γεωπόνος, πρώην Δ/ντής του Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων και Επιστ. Σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ. Τα άρθρα του εκφράζουν προσωπικές απόψεις και δεν απηχούν κατά ανάγκη τις απόψεις του ΣΕΔΗΚ. Μπορούν να αναδημοσιευτούν μόνο μετά άδεια του (Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.)