Αποκαλύψεις επιστημόνων σε παγκόσμιο συνέδριο στο Βατικανό

 

Γράφει ο Νικ. Μιχελάκης*

Σημαντικές και κρίσιμης σημασίας για επιστήμονες και πολιτικούς ήταν οι αποκαλύψεις που έγιναν στο παγκόσμιο συνέδριο για τον ρόλο του ελαιολάδου στην υγεία και διατροφή, που φιλοξένησε πρόσφατα η Ποντιφική Ακαδημία Επιστημών (PAS) στο Βατικανό στη Ρώμη.

Στο συνέδριο αυτό που είχε σαν τίτλο «Η τέχνη και η επιστήμη του ελαιολάδου: διατροφή, ιατρική και πλανητική υγεία» συμμετείχαν περίπου 30 επιστήμονες και ειδικοί από τα πιο σημαντικά Πανεπιστήμια του κόσμου, μεταξύ των οποίων αρκετοί και από την Ελλάδα.

Στις δυο ημέρες του συνεδρίου, συμφώνα με την Ισπανική ιστοσελίδα Olimerca, έγιναν σημαντικές παρουσιάσεις και συζητήσεις για την «πραγματική αξία» που αντιπροσωπεύει το ελαιόλαδο «για την υγεία και τον πολιτισμό του πλανήτη».

Διατυπώθηκαν όμως και σημαντικές επιστημονικές απόψεις για τον κρίσιμο ρόλο του ελαιολάδου στην υγεία αλλά και τον ρόλο της ελιάς γενικότερα στον πολιτισμό του πλανήτη, τα οποία αξίζει να αποτελέσουν αντικείμενα βαθύτερων επιστημονικών μελετών και βάσεις για σοβαρές πολιτικές αποφάσεις.

Η Ποντιφική Ακαδημία Επιστημών (PAS) που ιδρύθηκε αρχικά το 1603 σαν τμήμα της πρώτης Ακαδημίας Επιστημών στον κόσμο, επανιδρύθηκε το 1936 με αποστολή την αναζήτηση της γνώσης και την επιστημονική έρευνα.

Ένα από τα πρώτα Μέλη της Ακαδημίας αυτής ήταν ο Γαλιλαίος, πριν ο ίδιος συγκρουστεί με την Εκκλησία εξαιτίας της άποψης του για την κίνηση της γης περί τον Ήλιο και την γνώστη αναφώνηση του στην Ιερά εξέταση: «Και όμως κινείται» (E pur si muove).

  Κατά την έναρξη του συνεδρίου, ο Πρύτανης της Ποντιφικής Ακαδημίας Marcelo Sánchez Sorondo και ο Πρόεδρος της Δρ. Joachim von Braun, στους χαιρετισμούς τους προέτρεψαν τους συνέδρους να εξετάσουν το ελαιόλαδο με ιδιαίτερη προσοχή στο πλαίσιο των παγκόσμιων συστημάτων διατροφής άλλα και στο ρόλο που διαδραματίζει σήμερα στην επισιτιστική κρίση η οποία χαρακτηρίζεται από ανισορροπίες τιμών, ελλείψεις αλλά και σπατάλη τροφίμων.

  Επιπλέον, κάλεσαν τους παρευρισκόμενους να εξετάσουν τα βήματα που πρέπει να γίνουν για να διασφαλιστεί η επιβίωση της ελιάς στο πλαίσιο της υπερθέρμανσης που διέρχεται ο πλανήτης, να διατηρηθεί η κουλτούρα του ελαιολάδου και να ενισχυθεί ο ρόλος του στην προστασία του άνθρωπου και του περιβάλλοντος.

Οι υγιεινές ιδιότητες του ελαιολάδου    

Στην πρώτη συνεδρία ο Δρ. Walter Willett από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ διατύπωσε πολλές προκλητικές για τους συνέδρους και γενικά τους επιστήμονος ερωτήσεις όπως:

-Μπορούμε να διαχωρίσουμε τα οφέλη της Μεσογειακής διατροφής από αυτά του Ελαιολάδου; 

-Ποιό ποσοστό του οφέλους του ελαιολάδου οφείλεται στα λιπαρά οξέα του και ποιο στα μικροστοιχεία του όπως οι πολυφαινόλες; 

-Είναι το ελαιόλαδο καλύτερο από άλλα φυτικά έλαια και γιατί; 

-Ποιες μελέτες απαιτούνται για να κατανοήσουμε καλύτερα τον ρόλο του ελαιολάδου στην υγεία;

-Τελικά, ποιος είναι ο ρόλος που παίζει η ελιά προς όφελος ενός υγιούς, βιώσιμου και δίκαιου κόσμου;

Ο Δρ. Frank Hu, από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, τόνισε ότι η κατανάλωση υγιεινών λιπαρών, ιδιαίτερα μονοακόρεστων όπως το ελαϊκό οξύ του ελαιολάδου, ελαχιστοποιεί το οξειδωτικό στρες και τις φλεγμονές που επιδεινώνουν τον διαβήτη και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.

Παράλληλα αντιτάχθηκε στον μύθο ότι «το ελαιόλαδο παχαίνει», διαβεβαιώνοντας ότι οι μελέτες δείχνουν ότι η αυξημένη κατανάλωση ελαιολάδου δεν συμβάλλει στην αύξηση βάρους. 

Ο Δρ Ramón Estruch, από το Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης αναφέρθηκε ιδιαίτερα στις   έρευνες που δείχνουν μια σημαντική θετική συσχέτιση της πρόσληψης πολυφαινολών και της γνωστικής λειτουργίας.

Στη συνέχεια, μια ομάδα εξαιρετικών ερευνητών από διάφορα Πανεπιστήμια της Ιταλίας, Ελλάδας και ΗΠΑ συνόψισε μερικές από τις πιο πρόσφατες έρευνες για τα οφέλη του ελαιολάδου. 

Ο Δρ. Francisco Sofi, από το Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας τόνισε το ρόλο της έρευνας στην εξάλειψη της διατροφικής σύγχυσης που επικρατεί μεταξύ των σημερινών καταναλωτών.

Η Δρ Αντ. Τριχοπούλου από το Πανεπιστήμιο Αθηνών υποστήριξε ότι ήρθε η ώρα να μετατρέψουμε σε δημόσιες πολιτικές για την προστασία της υγείας, τις γνώσεις που έχουμε για τα οφέλη του ελαιολάδου στην υγεία αλλά και τον ρόλο της ελιάς στον πολιτισμό, το περιβάλλον και την οικονομία.

Από τη θεωρία στην πράξη

Στους τρόπους εφαρμογής των συμπερασμάτων όλων των δημοσιευμένων μελετών για τα οφέλη του ελαιολάδου επικεντρώθηκε η δεύτερη συνεδρία. 

Ο Δρ. Στέφανος Καλές, από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ανέφερε ότι η Μεσογειακή Διατροφή έχει τη μεγαλύτερη επιστημονική υποστήριξη από όλες τις συνιστώμενες δίαιτες και οπωσδήποτε σαν ορολογία είναι συνδεδεμένη με τον ελληνικό όρο «τρόπος ζωής» ("thiaita"), από το οποίο προέρχεται η αγγλική λέξη “diet”. 

Ο Greg Drescher του Culinary Institute of America (CIA), ο οποίος διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη της έννοιας της πυραμίδας της Μεσογειακής Διατροφής τη δεκαετία του 1990, αναφέρθηκε στις εργασίες της CIA σε συνεργασία με πολλά Πανεπιστήμια για την ανάπτυξη γαστρονομικών στρατηγικών για την εκπαίδευση των νέων καταναλωτών ώστε να υιοθετήσουν ένα σύστημα φυτικών τροφίμων ως πρότυπο για την επίτευξη καλύτερης υγείας για τους ανθρώπους του πλανήτη.

Ο Δρ Jean-Xavier Guinard, από το UC Davis, και η Δρ. Gemma Pasquali, από την Oleoteca Villa Campestri (Τοσκάνη) τόνισαν τη σημασία της αισθητηριακής εμπειρίας και της απόλαυσης της γεύσης του ελαιολάδου. Οι δύο τους παρουσίασαν από κοινού έρευνα σχετικά με την «αλλαγή λίπους», χρησιμοποιώντας ελαιόλαδο στη θέση των λιγότερο υγιεινών λιπαρών που συνήθως χρησιμοποιούνται σε ορισμένες συνταγές.

 Ο Guinard με την παρουσίασή του πρότεινε η ταξινόμηση του Έξτρα Παρθένου Ελαιολάδου να βασίζεται σε αυστηρά σε χημικές παραμέτρους.

Το συνέδριο συνεχίστηκε με τις εισηγήσεις των γιατρών Τάσου Κυριακίδη και Βασίλη Βασιλείου, από το Πανεπιστήμιο Yale, οι οποίοι παρουσίασαν την πρωτοβουλία τους να ιδρυθεί στο Yale ένα Ινστιτούτο για την ελιά και τα προϊόντα της που φέρει τον τίτλο «Yale Olive Science and Health Institute» (YOSHI). 

Το Ινστιτούτο αυτό διευκολύνει την έρευνα και την εκπαίδευση για την   ελιά και την εφαρμογή δημόσιων πολιτικών που εστιάζονται στην υγεία. 

Το ελαιόλαδο στην Ιατρική

Η δεύτερη ημέρα του συνεδρίου άρχισε με συνεδρία αφιερωμένη στην περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες στα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα.

 Ο Δρ Willett από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ ανάλυσε την συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης ελαιολάδου και της γνωστικής υγείας και ζήτησε περισσότερες μελέτες σχετικά με το ρόλο των πολυφαινολών, της βιταμίνης Ε και του σκουαλενίου στο ελαιόλαδο.

Ο José Martínez, από το Πανεπιστήμιο Loyola της Ανδαλουσίας αναφέρθηκε στις γεωργικές μεθόδους που μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση της περιεκτικότητας σε φαινόλες στα έξτρα παρθένα και τόνισε το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην περιεκτικότητα πολυφαινολών που έχουν οι χυμοί από ορεινούς ελαιώνες.

Ο Δρ Π. Μαγιάτης, από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, τόνισε τη σημασία της συνέχισης της μελέτης των φαινολών ελαιοκανθάλης και της ελευρωπαΐνης, που υπάρχουν στο ελαιόλαδο και παρουσίασε τα κυριότερα σημεία της έρευνας που διεξάγει για τις πολυφαινόλες και την άμεση σχέση τους με τις φλεγμονές, την αρτηριακή πίεση, την γνωστική λειτουργία, την σκλήρυνση κατά πλάκας και τον καρκίνο

 ΣΤΡΟΓΓΥΛΑ ΤΡΑΠΕΖΙΑ

Το συνέδριο ολοκληρώθηκε με δύο ενδιαφέροντα στρογγυλά τραπέζια.

Στο πρώτο τραπέζι που είχε σαν θέμα την προώθηση της αριστείας και της καινοτομίας στη βιομηχανία ελαιολάδου συντονιστης ήταν ο Dan Flynn, ιδρυτής του UC Davis Olive Center, ενώ στην συζήτηση μετείχαν ο Jaime Lillo, από το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου, η Ελένη Μέλλιου από το Πανεπιστήμιο Αθηνών κ.α.

Στο τραπέζι αυτό συζητήθηκαν οι τρόποι βελτίωσης της παραγωγής και εμπορίας ελαιολάδου και ο αυξανόμενος ρόλος των γυναικών στην ελαιοβιομηχανία. 

Στην οικονομική ενότητα, έγινε αναφορά στο μοντέλο των ελαιώνων υψηλής πυκνότητας και στην σημασία του μάρκετινγκ στην προστιθέμενη αξία των ελαιόλαδων με υψηλή περιεκτικότητα σε φαινόλες και πρώιμης συγκομιδής. 

Παράλληλα συζητήθηκε η ανάγκη μεγιστοποίησης των κερδών των αγροτών και της αύξησης της απόδοσης του ελαιώνα.

Στο δεύτερο τραπέζι το οποίο συντόνισε ο Greg Drescher συζητήθηκαν οι τρόποι δημιουργίας μιας καλύτερα ενημερωμένης καταναλωτικής αγοράς ελαιολάδου.

   Στη συζήτηση συμμετείχαν ο Paul Bartolotta των εστιατορίων «The Bartolotta», η  Teresa Pérez, από την Ισπανική Διεπαγγελματική Οργάνωση Ελαιολάδου, ο  Rafi Taherian του Πανεπιστήμιου Yale, και ο Joseph R. Profaci Εκτελεστικός Δ/ντης της Βόρειο Αμερικανικής Ένωσης Ελαιολάδου (NAOOA)

   Ο Profaci αναφέρθηκε στις προσπάθειες που καταβάλλει ο Φορέας του στη Αμερική για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης σχετικά με το ελαιόλαδο, συμπεριλαμβανομένων των φόβων και της δυσπιστίας για το μαγείρεμα με εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο! .

Ο Bartolotta τόνισε τη σημασία της εκπαίδευσης των καταναλωτών μέσω θετικών εμπειριών για το ελαιόλαδο στα εστιατόρια.

Τελικό συνοπτικό συμπέρασμα

Στην λήξη του συνεδρίου ο Δρ Willett συνοψίζοντας κατέληξε στο συμπέρασμα:

«Ο ρόλος της ελιάς για ένα υγιή, βιώσιμο και δίκαιο κόσμο είναι αποφασιστικός. Και η παγκόσμια κληρονομιά της έχει σαφώς πολλά να προσφέρει στον κόσμο. Υπάρχει όμως ακόμη πολλή δουλειά και έρευνα που πρέπει να γίνει».

==========

*Ο Νίκος Μιχελάκης, είναι Δρ. Γεωπόνος, πρώην Δ/ντής του Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων και Επιστ. Σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ. Τα άρθρα του εκφράζουν προσωπικές απόψεις και δεν απηχούν κατά ανάγκη τις απόψεις του ΣΕΔΗΚ. Μπορούν να αναδημοσιευτούν μόνο μετά άδεια του (Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.)