Τα βασικά στοιχεία που τεκμηριώνουν την αξία και αυθεντικότητα της «Παραδοσιακής Κρητικής Διατροφής» και την αντιδιαστέλλουν από το κατασκευασμένο πρότυπο της Μεσογειακής αναφέρονται λεπτομερώς σε ειδικό κεφαλαίο του βιβλίου. Εδώ αναφέρονται συνοπτικά μόνο μερικά χαρακτηριστικά στοιχεία:

Η Παραδοσιακή Κρητική Διατροφή δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε διαχρονικά στην Κρήτη ακολουθώντας τις ιστορικές και κοινωνικές εξελίξεις που σημειώθηκαν στο διάβα του χρόνου στο νησί.

Τα βασικά στοιχεία της έφθασαν στις μέρες μας περνώντας από γενιά σε γενιά, από μάνα σε κόρη, συνεχώς βελτιούμενα με την ευρηματικότητα των νοικοκυρών και την ποικιλία των φυσικών προϊόντων του νησιού.

H μεγάλη όμως σύνδεση του ελαιολάδου με την διατροφή και την υγεία των Κρητικών αποδείχτηκε επιστημονικά κατά τον περασμένο αιώνα με τις διεθνείς μελέτες που έγιναν όπως η Μελέτη Rockfeller, η Μελέτη των Επτά Χωρών , η μελέτη «Lyon heart» κ,α με τις οποίες αποδείχτηκε ότι οι κάτοικοι της Κρήτης οι οποίοι διατρέφονταν με άφθονο ελαιόλαδο είχαν το καλύτερο επίπεδο υγείας στον κόσμο. Οι ασθένειες από καρκίνους ήταν πολύ σπάνιες και η συχνότητα των καρδιοπαθειών, η μάστιγα των Βορείων χωρών, στην Κρήτη ήταν πολύ ασήμαντη και πολύ χαμηλότερη σε σχέση με όλες τις περιοχές που μελετήθηκαν (Σχ.1). Στοιχεία για τις μελέτες αυτές αναφέρονται αναλυτικότερα στο βιβλίο.

Πως προέκυψε και τι είναι η Μεσογειακή Διατροφή

Τα αποτελέσματα των ερευνών που έγιναν για την Κρητικη διατροφή έσπευσαν να τα οικειοποιηθούν πολλοί, κάτω από τη γενική ομπρέλα του όρου «Μεσογειακή Διατροφή». Έτσι η «Κρητική Διατροφή» υποβαθμίστηκε και στην πράξη χάθηκε μέσα στο αόριστο περιβάλλον της «Μεσογειακής διατροφής».

Πως όμως προέκυψε η Μεσογειακή διατροφή;
Πρώτος ο K. Dun Gifford, Γερουσιαστής των ΗΠΑ, άνθρωπος του τομέα τροφίμων και εστιατορίων δημιούργησε το 1988 στην Βοστόνη το Ίδρυμα «Oldways» με στόχο την προώθηση των παραδοσιακών διατροφών. Το ίδρυμα Oldways κατασκεύασε τον όρο «Μεσογειακή Διατροφή» και μάλιστα δημιούργησε τη γνωστή πυραμίδα διατροφής.

Την ευκαιρία δεν έχασε στην συνέχεια το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου, που υιοθέτησε αμέσως το πρότυπο της Μεσογειακής διατροφής προκειμένου να στηρίξει το ελαιόλαδο όλων των χωρών Μελών του.

Το γεγονός αυτό οδήγησε σε μια γενίκευση και με βάση ένα επί μέρους στοιχείο, την χρήση του ελαιολάδου, θεωρήθηκε ότι η διατροφή των κατοίκων στις Ευρωπαϊκές Μεσογειακές χώρες, που παρουσιάζουν ως κοινό στοιχείο τη χρήση ελαιολάδου στην διατροφή, έχει τις ίδιες ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία των ανθρώπων. Η μελέτη όμως των Επτά Χωρών αποδεικνύει ότι οι ευεργετικές επιδράσεις της Κρητικής Διατροφής στην υγεία είναι πολύ μεγαλύτερες από τις διατροφές άλλων Μεσογειακών περιοχών ακόμη και άλλων περιοχών της Ελλάδας που είχαν περιληφθεί στην έρευνα. Έτσι εξηγείται ότι η γενίκευση έγινε όχι από επιστημονικούς αλλά για καθαρά επιχειρηματικούς σκοπούς.

Ακόμα και το ελαιόλαδο, που λέγεται ότι αποτελεί το κοινό σημείο των Μεσογειακών διατροφικών συνηθειών δεν έχει την ίδια συμμετοχή στη διατροφή στις διάφορες Μεσογειακές περιοχές.

Η Κρητική διατροφή διακρίνεται από την αποκλειστική χρήση ελαιολάδου και μάλιστα παρθένου σε μεγάλη ποσότητα, που ξεπερνά τα 25 κιλά κατ’ άτομο το χρόνο, ενώ στις άλλες Μεσογειακές χώρες κυμαίνεται από 0,5 - 11 κιλά και όχι αποκλειστικά παρθένου.

Η Μεσογειακή διατροφή δέχεται την χρήση ελαιολάδου ως κύρια πηγή λιπαρών χωρίς να κάνει λόγο για ποσότητα ανά άτομο και ποιοτική κατηγορία ελαιολάδου. Επομένως αποτελεί μια δίαιτα που μπορεί να περιλαμβάνει λίγο ελαιόλαδο και μάλιστα όχι κατά ανάγκη παρθένο! Δέχεται επομένως και την χρήση σπορέλαιων και ζωικών λαδιών αλλά και ραφιναρισμένου ελαιολάδου. Επομένως τα συστατικά του Παρθένου ελαιολάδου (βιταμίνες, πολυφαινόλες κ.α.) που είναι ευεργετικά στην υγεία παρέχονται στους χρηστές σε βαθμό πολύ περιορισμένο που ενδεχόμενα δεν είναι αποτελεσματικός.

Επομένως η Μεσογειακή διατροφή σε ότι αφορά το περιεχόμενο της αποτελεί ένα εμπορικό και επιστημονικό κατασκεύασμα που θα μπορούσε να ονομάζεται απλά υγιεινή διατροφή ενώ σε ότι αφορά τον γεωγραφικό προσδιορισμό της αποτελεί μια έκφραση ατεκμηρίωτη. Στην εποχή μας, που οι άνθρωποι ταξιδεύουν, ξέρουν πολύ καλά ότι οι λαοί της Μεσογείου έχουν τελείως διαφορετική διατροφή.