Οι ισχυρισμοί υγείας του ελαιολάδου που επιτρέπονται στις ετικέτες

Γραφει: Ο Ιωάννης Τσαγκατάκης*
Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο είναι ένας πραγματικός πράσινος χρυσός που υπαρχει από τα πανάρχαια Μινωικά χρονια στην διατροφή των Κρητικών και εδραιώθηκε πολλαπλώς σημερα με τη θέα του Χριστού.

Αυτό μπορεί να πιστοποιηθεί από πολλες ιστορικές μελέτες όπως αυτή των 7 χωρών όπου ο πρωτεργάτης Καθηγητης Ancel Keys αναφώνησε για τους Κρητικους: «Θεέ μου πόσο λάδι τρώνε!» Είναι γνωστό επομενως ότι το ελαιόλαδο αποτελεί ίσως το πιο ποιοτικό σε θρεπτική αξία τρόφιμο. Όμως δεν είναι μόνο αυτό. Χαίρεται κανείς να βλέπει το κεχριμπαρένιο χρώμα του και είναι τόσο γευστικό που γεμίζει με ευφροσύνη όπου μπαίνει ωμό αλλά και σε όλες τις Κρητικές μαγεριές.

Και τα πτυχία του δε μένουν μόνο μέχρι εδώ. Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (ΕFSA), η υπεύθυνη για τη διαφύλαξη της δημόσιας διατροφικής υγείας όχι μόνο ελέγχει τα «άχρηστα» τρόφιμα και ουσίες αλλά επιβραβεύει τις ιδιότητες άλλων όσον αφορά στη σχέση τους με την υγεία.

 

Συστατικά	Ισχυρισμοι υγείας (που επιτρέπεται να  αναφερθουν στην ετικετα)	Πού, πώς και πότε χρησιμοποιούνται
ΠΟΛΥΦΑΙΝΟΛΕΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ	Οι πολυφαινόλες  του ελαιολάδου συμβάλλουν στην προστασία των λιπιδίων του αίματος από το οξειδωτικό στρες	Ο ισχυρισμός μπορεί να χρησιμοποιείται μόνο για ελαιόλαδο το οποίο περιέχει  τουλάχιστον  5 mg υδροξυτυροσόλης και παραγώγων της (π.χ. σύμπλοκο ελαιοευρωπαΐνης και τυροσόλης) ανά 20 g ελαιολάδου.  Για να χρησιμοποιηθεί ο ισχυρισμός αυτός, θα πρέπει να παρέχεται στον καταναλωτή η πληροφορία ότι τα ευεργετικά αποτελέσματα εξασφαλίζονται μονο με πρόσληψη ελαιολαδου τουλάχιστο 20 g/ημερα,  η  8Κg/ετος.
ΜΟΝΟΑΚΟΡΕΣΤΑ ή/και ΠΟΛΥΑΚΟΡΕΣΤΑ ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ	Η αντικατάσταση  των κορεσμένων λιπαρών από τα ακόρεστα λιπαρά στη διατροφή συμβάλλει στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων χοληστερόλης στο αίμα	Ο ισχυρισμός μπορεί να χρη-σιμοποιηθεί μόνο για τρόφιμα που έχουν υψηλή, περιεκτικότητα σε ακόρεστα λιπαρά οξέα όπως ανα-φέρεται στον ισχυρισμό:   ΥΨΗΛΗ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ  ΣΕ ΑΚΟΡΕΣΤΑ ΛΙΠΑΡΑ

 

 

Αυτοί αναφέρονται:
1. Στις ποσότητες θρεπτικών και άλλων ουσιών που περιέχονται στο τρόφιμο
2. Στον ρόλο και τη σημασία του τροφίμου στη δίαιτα εν γένει ή τη δίαιτα ορισμένων ομάδων κινδύνου, όπως τα παιδιά·
3. Στην παρουσία θρεπτικών ουσιών οι οποίες έχει αποδειχθεί επιστημονικώς ότι επηρεάζουν την υγείαή έχει παρουσία μιας ουσίας σε ένα τρόφιμο που έχει αποδεδειγμένα ευεργετικό αποτέλεσμα στην υγεία, σύμφωνα με αποδεκτά επιστημονικά δεδομένα.

Έτσι το ελαιόλαδο κατέχει στο οπλοστάσιό του παίρνοντας άριστα δύο ισχυρισμούς υγείας που φαίνονται στον πίνακα (Commission Regulation (EU) 432/2012):

Επιπλέον, ισχύει ο Διατροφικός Ισχυρισμός ότι, εκ φύσεώς του το ελαιόλαδο είναι τρόφιμο με «Υψηλή περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα λιπαρά».

Στη δική μας περίπτωση το ελαιόλαδο περιέχει πολυφαινόλες που είναι αντιοξειδωτικά ήτοι αντικαρκινικά. Αυτά καταπολεμούν τις λεγόμενες ελεύθερες ρίζες οι οποίες δημιουργούνται στον οργανισμό από διάφορους παράγοντες όπως η κακή διατροφή, το περιβάλλον, το άγχος, οι ακτινοβολίες κ.α. Η συνεχής έκθεση και η παραγωγή αυτών οδηγεί στο λεγόμενο οξειδωτικό στρες. Επίσης τα αντιοξειδωτικά οδηγούν στην υγεία των ζωτικών οργάνων (καρδιά) και επιτυγχάνουν την αντιγήρανση. Να σημειωθεί ότι υπάρχουν στην αγορά κάψουλες που περιέχουν πολυφαινόλες ελαιολάδου με σύσταση τρεις την ημέρα και κόστος 30€! (Η επεξήγηση των όρων ακόρεστα, μονοακόρεστα και κορεσμένα λιπαρά δυστυχώς ξεφεύγει από τα όρια αυτού του άρθρου[1]).

Ποια είναι λοιπόν η αναφερόμενη στον τίτλο υπεραξία; Αυτοί οι ισχυρισμοί μπορούν να αναγράφονται στην ετικέτα της συσκευασίας του έξτρα παρθένου ελαιολάδου όπως γίνεται σε κάποιες άλλες δυστυχώς πασίγνωστες λιπαρές ύλες για επάλειψη. Σε περίπτωση έλλειψης χώρου (μπουκάλια) προτείνεται επιπρόσθετο στο στόμιο κορδονάκι.

Το σημαντικό που θέλω να υπογραμμίσω είναι ότι ο Κρητικός του 1960 έτρωγε περισσότερο από 25 κιλά ελαιόλαδο το χρόνο έναντι 11 κιλά της Ιταλίας που σημαίνει πάνω 68 γραμμάρια τη μέρα ή 616 kcal ήτοι 31% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης.

Βέβαια σε περίπτωση έντονης άσκησης αυτό μπορούσε να εκτοξευτεί στα 100γρ./μέρα (40%) μόνο από το ελαιόλαδο (σε συνιστώμενη ημερήσια ενεργειακής πρόσληψης 2000 kcal ημερησίως). Θα παρατηρήσετε ότι στον πρώτο ισχυρισμό υγείας η ωφέλεια για τον οργανισμό προέρχεται από μόνο 20 γραμμάρια ελαιολάδου ημερησίως! Όμως οι νέες στατιστικές θα μας διαψεύσουν γιατί δείχνουν κατανάλωση στην Κρήτη μόνο 38 γραμμάρια τη μέρα[3]όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Εν κατακλείδι αυτός ο πράσινος χρυσός παραμένει ανεκμετάλλευτος όσον αφορά στα θαυμαστά πιστοποιητικά του που έχουν τόση μεγάλη αξία αν αναλογιστούμε μάλιστα την «τεράστια» δυσκολία της αναγνώρισης αυτών από την EFSA.

 

* Ο Ιωανννης Τσαγκατάκης είναι Δρ. Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Auburn University των Ηνωμένων Πολιτειών. Εργάζεται ως προπαιδευτής Κρητικής διατροφής, είναι συγγραφέας του βιβλίου "Το Αδυνάτισμα και Εγώ", εγκεκριμένος εκπαιδευτής του ΕΦΕΤ στην υγιεινή και την ασφάλεια τροφίμων και ανεξάρτητος επιθεωρητής της Αγροδιατροφικής Σύμπραξης της Περιφέρειας Κρήτης. Εχει εργαστεί στο τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης ως διδάσκων μαθημάτων τροφίμων και στη σχολή μαγειρικής KAPPA STUDIES.