Θέσεις και απόψεις ενός πολύπειρου Γεωπόνου-Συγγραφέα

 

Τις θέσεις και απόψεις του για τα σημερινά προβλήματα της Δακοκτονίας, εκθέτει ο έμπειρος Γεωπόνος Βασίλης Μπουρνάκας, στο συνοπτικό αλλά εμπεριστατωμένο άρθρο που ακολουθεί στη συνέχεια.

Εμείς διευκρινίζουμε ότι το άρθρο αυτό γράφτηκε μετά από δική μας παρότρυνση, αφού είχαμε την ευκαιρία να δούμε ένα δοκίμιο του εξαιρετικού του βιβλίου του κ. Μπουρνάκα με τίτλο «Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του Δάκου με τη μέθοδο των δολωματικών ψεκασμών» το οποίο όπως μας πληροφορησε πρόκειται να εκδοθεί σύντομα υπο την αιγίδα του Υπουργειου Αγροτικής Αναπτυξης.

Το βιβλίο αυτό, το οποίο προλογίζει ο Πρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημιου Αθηνών κ. Γ.Θ. Παπαδουλης είναι, όπως και αυτός επισημαινει, προιόν της επίμονης και επίπονης προσπάθειας αλλά και της πολύχρονης εμπειρίας του συγγραφέα και αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο βοήθημα για επιστήμονες αλλά και τα στελέχη των υπηρεσιών και φορέων που ασχολούνται η ενδιαφέρονται για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του Δάκου με την μέθοδο των δολωματικών ψεκασμών.

Η ιστοσελίδα δημοσιεύει ευχαρίστως το αρθρο του κ. Μπουρνάκα και προτρέπει και άλλους που έχουν ασχοληθεί η ασχολούνται επιστημονικά και πρακτικά με τη δακοκτονία να εκθέσουν και αυτοί τις απόψεις τους. Στόχος ειναι να υπάρξουν ουσιαστικά συμπεράσματα για την αποτελεσματικότητα της δακοκτονίας, η οποία, δυστυχώς, στην εποχή της σύχρονης τεχνολογίας κατάντησε κατά πολύ υποδεέστερη από ότι ηταν μισό και πλέον αιώνα πριν, όταν τομεάρχες και Δ/ντες δακοκτονίας αλληγραφουσαν χειρογραφα!

Η ιστοσελίδα η οποία, πρέπει να σημειώσουμε, ότι δεχεται περίπου 2000 επισκέπτες την ημέρα, κατά τεκμηριο ενδιαφερόμενους για την Ελιά και το Λάδι, αποτελεί ένα ειδικό ελαιοκομικό βήμα που ευτυχώς δεν εξαρτάται ούτε από πολιτικά ούτε οικονομικά συμφέροντα. Αναμένουμε λοιπόν τις απόψεις άσων πράγματι ενδιαφέρονται στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Το άρθρο του κ. Μπουρνάκα έχει ως εξής παρακάτω:

ΠΡΟΣ Τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης
Υποψη κ. Νικ. Μιχελάκη
Στο διάλογο που έχει ανοίξει για τη προσπάθεια προστασίας της ελαιοπαραγωγής ώστε να έχουμε ένα προϊόν ποσοτικά περισσότερο και κυρίως ποιοτικά ανώτερο, ανταποκρίνομαι και εγώ στο αίτημά σας να σας γράψω τις προτάσεις μου για το θέμα της δακοκτονίας ως το πιο σοβαρό για την ελαιοκαλλιέργεια.
Αυτά βεβαίως που σας γράφω περιγράφονται αναλυτικά και εμπεριστατωμένα στο βιβλίο μου που σας στέλνω.
Τα βασικά θέματα της δακοκτονίας είναι:

1. ΧΡΟΝΟΣ ΕΝΑΡΞΗΣ ΠΡΩΤΟΥ ΨΕΚΑΣΜΟΥ
Κατά κανόνα (εκτός πολύ μικρών εξαιρέσεων ποικιλιών και καιρικών συνθηκών χειμώνα και άνοιξης) σε ποσοστό ανώτερο του 80% της χώρας, ο πρώτος ψεκασμός πρέπει να αρχίζει παραμονές πήξης του πυρήνα του ελαιοκάρπου συνήθως μέσα Ιουνίου (Berlese).
Τότε στους ελαιώνες κυριαρχούν μόνο τα άγονα αναπαραγωγικά ακμαία της λευκής περιόδου και είναι μοναδική ευκαιρία για τη δυναμική μείωση αυτού του πληθυσμού πριν αυτός καταστεί ικανός για ωοτοκία.
Δυστυχώς η γραφειοκρατία που επιβάλει η Ε.Ε. για τις δημοπρασίες και κυρίως τα προαπαιτούμενα για να ξεκινήσουν (προϋπολογισμός, προέγκριση δαπανών, προειδοποιήσεις δημοπρασιών με μεγάλα χρονικά όρια κ.α.) είναι τόσο πολύ χρονοβόρα που όσες προσπάθειες και αν καταβάλει το αρμόδιο προσωπικό του ΥΠΑΑΤ είναι αδύνατο να είναι όλα έτοιμα αρχές Ιουνίου και για ορισμένες περιοχές (π.χ. Ν. Λασιθίου κ.α.) αρχές με μέσα Μαΐου.
Για να ξεπερασθεί αυτό το πρόβλημα η μόνη λύση είναι η εφαρμογή του νόμου - πλαίσιο της Ε.Ε. που επιτρέπει τη διεξαγωγή δημοπρασιών τετραετούς διάρκειας.
Δυστυχώς οι δημοπρασίες αυτής της μορφής δεν έχουν προχωρήσει γιατί οι νομικές και τεχνικές υπηρεσίες των συναρμόδιων υπουργείων δεν έχουν συντάξει τον τύπο (την μορφή τους) και δεν έχουν περιγράψει τις διαδικασίες για την διενέργειά τους και αυτό γιατί το πλείστο των δημοπρασιών του δημοσίου δεν εκβιάζονται χρονικά όπως συμβαίνει με εκείνες που έχουν βιολογικό αντικείμενο (δάκος, κουνούπια κ.α.).

2. ΕΠΙΣΤΑΜΕΝΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ
- Καιρικών συνθηκών όλο το χρόνο μέσω internet.
- Σταδίων του καρπού από το δέσιμο έως τη συγκομιδή.
- Και κυρίως της εξέλιξης του πληθυσμού του δάκου με παγίδες, sοdage και δειγματοληψίες.
Οι παγίδες θα πρέπει να αλλάζουν κάθε ΔΕΥΤΕΡΑ (ανά 7 ημέρες δηλαδή) και μετά συντονισμένα κάθε τρίτη να αρχίζουν ψεκασμοί όπου επιβάλλεται (όριο δάκων για ψεκασμό 7 ανά εβδομάδα)
Παράλληλα απαιτούνται 1-2 ηλεκτρονικές παγίδες αρχικά ανά 1 εκατ. δένδρα σε πολύ αντιπροσωπευτικές εστίες της περιοχής ώστε να έχουμε καθημερινή ροή του πληθυσμού και να προβλέπουμε - προλαμβάνουμε τις εκρήξεις πληθυσμών ιδιαίτερα τον Σεπτέμβριο που συνήθως είναι καταστρεπτικοί και επεκτατικοί γιατί τότε ο δάκος τα έχει όλα. (Ακμαία 2ης γενεάς).
Sodage διεξάγονται όταν οι δακοσυλήψεις στις παγίδες είναι μικρές και οι δειγματοληψίες ελαιοκάρπου γίνονται κάθε μήνα ή το πολύ ανά δύο μήνες σε συγκεκριμένες περιόδους (ίδε βιβλίο).

3. ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΔΑΚΟΚΤΟΝΙΑΣ
Η αμοιβή των συνεργείων ψεκασμού καλύπτει περίπου το 80% των δαπανών της δακοκτονίας.
Άρα η μείωση αυτής της δαπάνης είναι επιτακτική ανάγκη.
Πως μπορεί να γίνει;
Μετά από επισκέψεις σε προηγμένα γεωργικά κράτη ΗΠΑ, Ισπανία, Ισραήλ κ.ά. όπου εκεί οι δολωματικοί ψεκασμοί γίνονται με τη μέθοδο του υπέρ - μικρού όγκου ψεκασμού, λόγω της μικρής ποσότητας ψεκαστικού υγρού που απαιτείται (250 λίτρα 800-1000 στρ. σε 8ώρες) για την επέμβαση.
Έτσι αυτοί γίνονται με μικρά ευέλικτα μηχανήματα (A.T.V., UTB, Unimack κ.α.) με δύο κεραίες στα μπροστινά φτερά για καλύτερο και άμεσο έλεγχο της εκτόξευσης του δολώματος με αυτοματισμούς. Ο ψεκαστής μόνο οδηγεί το μηχάνημα με σταθερή ταχύτητα 10 km/h περίπου. Τα παραπάνω έχουν αναρίθμητα πλεονεκτήματα (ίδε βιβλίο σελ. 159-161).
Στην Ελλάδα ο οδηγός ψεκάζει με πολύ βαρειά μηχανήματα
(μεγάλοι ελκυστήρες, μεγάλα βυτία), τα κάνει όλα με τρόπο που χέρια και πόδια να κάνουν το καθένα ξεχωριστές δουλειές (ζογκλέρ) και τελικά να μην γίνεται σωστή δουλειά.

4. ΧΩΡΙΣ ΕΛΕΓΧΟ ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΩΣΤΑ ΚΑΜΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ
Το ΥΠ.Α.Α.Τ. έχει κάνει πολύ καλή δουλειά σε αυτό το τομέα, με την ηλεκτρονική παρακολούθηση παγιδοθετών και ψεκαστικών συγκροτημάτων μέσω GPS χάρη στην εργασία εξαίρετων συναδέλφων με πολύ καλή γνώση πληροφορικής.
Έτσι ελέγχονται το κατά πόσο προστατεύονται όλα τα ελαιοκτήματα, ο χρόνος εργασίας τους, η ποσότητα του ψεκαστικού υγρού κ.α.
Χρειάζεται όμως και ένας δειγματοληπτικός έλεγχος για την ποιότητα της δουλειάς (ορθή εκτέλεση ψεκασμών).
Ακόμη θα πρέπει σε όλα τα ψεκαστικά μηχανήματα να τοποθετηθούν μηχανισμοί (έχουν κατασκευαστεί - Γ.Π.Α. καθ. κ. Τσιλιγκιρίδης Θ.), ώστε το κάθε ψεκαζόμενο δένδρο να δέχεται ακριβώς 300cc δολώματος και να μην γίνεται σπατάλη που επιβαρύνει τα εργατικά, το κόστος των φυτοφαρμάκων, το περιβάλλον, την ορθή εφαρμογή της μεθόδου κ.α.

5. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ

(Επίκαιρα, ορθά και καθολικά).
– Το επίκαιρο επιτυγχάνεται με πολύ προσεκτική παρακολούθηση του πληθυσμού όπως προαναφέρθηκε από επιστημονικό προσωπικό (τομεάρχες, επόπτες κ.ά).
– Το ορθό επιτυγχάνεται με πιστοποιημένα μηχανήματα, πιστοποιημένους (εκπαιδευμένους για τη μέθοδο) ψεκαστές και όπου μπορούν με αυτοματισμούς, που απαιτούν περιοδική ρύθμιση από ειδικό, αλλά μειώνουν πολύ σημαντικά το κόστος δίνοντας τη δυνατότητα για περισσότερους ψεκασμούς σε δύσκολες χρονιές.
– Το καθολικό είναι το πιο λεπτό σημείο της μεθόδου που θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή. Είναι η αχίλλειος πτέρνα του συστήματος γιατί οι αψέκαστες περιοχές μετατρέπονται σε εκτροφεία δάκου.

6. ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΨΕΚΑΣΜΩΝ:

Δυστυχώς όμως από τη συνολική προσπάθεια για τη δακοκτονία απουσιάζουν οι πρωταγωνιστές που είναι οι ελαιοκομικοί φορείς και κυρίως ο ελαιοπαραγωγός.

Ίσως φταίει και το γεγονός ότι ο παραγωγός έμαθε να ζει σε περιβάλλον εχθρικό και ανταγωνιστικό που διαμόρφωσε απαγορευτικές συνθήκες για την ανάπτυξη κοινωνικής αντίληψης, κοινής δράσης και συνεργασίας.
Έχει συνηθίσει ο αγρότης να θεωρεί, (όπως και για άλλα θέματα) και για τη δακοκτονία ότι αυτή είναι υποχρέωση του Κράτους.

Μέχρι σήμερα ενδιαφέρον δείχνουν πάντοτε για τη δακοκτονία μόνο οι ελαιοτριβείς και ορισμένα από τα πρωτοεκλεγόμενα δημοτικά συμβούλια για 1-2 χρόνια.
Όπου υπηρέτησα οι υπηρεσίες εξέδιδαν λεπτομερές πρόγραμμα ψεκασμών με όλες τις τοποθεσίες των ψεκαζομένων περιοχών των Δ.Δ. για κάθε ημέρα ψεκασμού με ευρεία δημοσιοποίηση του προγράμματος (ελαιοκομικοί φορείς, Δήμους, καφενεία, πίνακες ανακοινώσεων, τοπικό τύπο, τοπικό ραδιόφωνο κ.α.).
Σαράντα χρόνια στη δακοκτονία δεν συνάντησα ποτέ κανένα ελαιοπαραγωγό την ημέρα των ψεκασμών στους ελαιώνες. Ούτε τυχαίως, γιατί οι περισσότεροι τους επισκέπτονται μόνο στη συγκομιδή. Εάν επισκέπτοντο τακτικά τα ελαιοκτήματά τους, θα έπρεπε να επαναστατήσουν τη φετινή χρονιά 2016.Όπως δήποτε υπάρχουν και εξαιρέσεις,ελάχιστες και σε ελάχιστους μεγάλους ελαιοκομικούς νομούς.

Συμβαίνει πολλές φορές λόγω πολύ ευνοϊκών καιρικών συνθηκών για το δάκο να μην ελέγχεται ο πληθυσμός του με δολωματικούς ψεκασμούς (πολύ δύσκολη υπόθεση η βιολογία στην πράξη). Τότε η αρμόδια ΔΑΟΚ η οποία παρακολουθεί τους πληθυσμούς του δάκου και τα καρπικά στάδια του ελαιόκαρπου ειδοποιεί τους ελαιοπαραγωγούς με όλα τα δυνατά μέσα, να διενεργήσουν έναν ψεκασμό καλύψεως. Αυτό γίνεται συνήθως επίκαιρα τον Σεπτέμβριο αναγράφοντας και τα κατάλληλα φυτοφάρμακα.Αυτό έγινε το 2016;
Δεν νοείται ψεκασμός κάλυψης χωρίς διασυστηματικό εντομοκτόνο (dimethoate, thiacloprid). Και γεννάται το ερώτημα εάν ανατεθεί η δακοκτονία στους φυσικούς φορείς των ελαιοπαραγωγών θα γίνεται πιο σωστά η δακοκτονία απ΄ ότι σήμερα με το ΥΠ.Α.Α.Τ. και τις ΔΑΟΚ;
Πρέπει όμως οπωσδήποτε να αναλάβουν και οι έχοντες το οικονομικό όφελος ελαιοπαραγωγοί την ευθύνη τους.
Γι αυτό σε κάθε νομό οι σημαντικοί φορείς των ελαιοπαραγωγών να κάνουν ένα συντονιστικό όργανο προστασίας της ελαιοπαραγωγής.
Στο επιστημονικό κομμάτι να βοηθηθούν από το Υπ.Α.Α.Τ., τις ΔΑΟΚ, τα περιφερειακά κέντρα και τα Ινστιτούτα του νομού ή της περιφέρειας μέχρι οι γεωπόνοι των ελαιοκομικών φορέων εμβαθύνουν στο αντικείμενο αλλά και μετά.

Στο Οικονομικό τομέα θα πρέπει να στηριχθούν

-Στην εισφορά δακοκτονίας με βάση τα προστατευόμενα δένδρα κάθε παραγωγού (ελαιοκομικό μητρώο).
-Καταβολή ποσοστού από την πράσινη ενίσχυση που δίνει η ΚΑΠ στους ελαιοπαραγωγούς.
-Κρατική επιχορήγηση κάθε χρόνο με βάση τα συνολικά προστατευθέντα δέντρα. Και αν δεν φθάνουν τα παραπάνω ποσά;
-Επιμερισμός των ακάλυπτων δαπανών με βάση τα προστατευμένα δένδρα κάθε παραγωγού. Όποιος δεν πληρώνει τίποτε, αδιαφορεί.
Για τη συγκρότηση οργάνου ή φορέα ανά περιφέρεια υπάρχει ο φόβος λόγω των ειδικών ιδιομορφιών κάθε νομού να ξεφύγει ο έλεγχος του όλου εγχειρήματος γι αυτό επιμένουμε αυτό να γίνει ανά νομό στους μεγάλους ελαιοκομικούς νομούς (Κρήτη - Νότια Πελοπόννησο) και ανά περιφέρεια μόνο σε μικρούς ελαιοκομικούς νομούς.

Όπως και εσείς γνωρίζετε πάρα πολύ καλά, πρέπει να αλλάξουν πολλά.

ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΕΞΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΝΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ ΤΑ ΙΔΙΑ ΑΚΡΙΒΩΣ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΠΟΥΡΝΑΚΑΣ
Γεωπονος -Χαλκίδα