Κρητική’ και’ Μεσογειακή Διατροφή
Η Κρητική πραγματικότητα και’ ο Πολυεθνικός Μύθος!
07-08-09
Ο Αγροτικός Αύγουστος και οι’ Προκλήσεις’ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης
Τουλάχιστο προκλητική πρέπει να χαρακτηριστεί η στάση του Υπουργείου Αγροτικής’ Ανάπτυξης το όποιο για τρίτη ή τέταρτη χρoνιά’ συνεχίζει, στα πλαίσια της συμμετοχής του στον Αγροτικό Αύγουστο, να προβάλλει και να διανέμει στους επισκέπτες φυλλάδια με τίτλο «ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ» παραβλέποντας’ ’ επιδεικτικά’ την «Παραδοσιακή Κρητική Διατροφή»!!
Κι αυτό γιατί, ’ ’ ενώ όλοι αναγνωρίζουν ότι, όπως’ τεκμηριωμένες μελέτες αποδεικνύουν,’ η «Παραδοσιακή Κρητική Διατροφή»’ είναι το πραγματικό και υπαρκτό διατροφικό πρότυπο, στο όποιο στηρίζεται η’ επιχειρηματική επινόηση που φέρει τον τίτλο « Μεσογειακή Διατροφή», το Υπουργείο’ φαίνεται’ να το παραβλέπει χωρίς να δίδει καμία εξήγηση.’
Και δεν φθάνει μόνο αυτό. Η πρόκληση συνεχίζεται από το εξώφυλλο στο περιεχόμενο! Γιατί αν’ ρίξει κανείς’ μια ματιά στο’ εσωτερικό του Φυλλαδίου, θα αντιληφθεί ότι ο πραγματικός τίτλος του, αντί για « Μεσογειακή Διατροφή»’ θα έπρεπε’ να είναι «Διατροφικές οδηγίες για ενήλικες στην Ελλάδα»,’ ’ αφού όπως αναφέρεται στην 2η και 3η σελίδα του,’ βασίζεται σε ομώνυμη έκδοση του «Επιστημονικού Συμβουλίου Υγείας του Υπουργείου Υγείας»’ του 1999!.
Και βέβαια,’ αν το Φυλλάδιο έφερε στο εξώφυλλο του’ αυτό τον τίτλο, ασφαλώς δεν θα είχε κανείς καμία αντίρρηση.’ Ωστόσο’ η παράθεση’ στο εξώφυλλο ενός τίτλου που τελικά εξυπηρετεί συμφέροντα διεθνών’ διατροφικών ομίλων’ σε συνδυασμό με την επίσημη συμμετοχή της Ελλάδας,’ δια του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης στον όμιλο των χωρών (Ισπανίας, Ιταλίας, Μαρόκου και Γαλλίας) που έχουν υποβάλλει φάκελο για αναγνώριση’ της « Μεσογειακής Διατροφής»’ από την UNESCO ως άϋλης’ ’ πνευματικής κληρονομίας, δημιουργεί σοβαρούς προβληματισμούς.
’ Από την πλευρά του ο ΣΕΔΗΚ’ τώρα και μήνες εχει απευθύνει πρόσκληση’ στους Φορείς της Αυτοδιοίκησης’ (ΤΕΔΚ, Νομαρχίες) να συνεργαστούν σε ένα συγκεκριμένο σχήμα για την σύνταξη Φακέλου για την αναγνώριση της «Παραδοσιακής Κρητικής Διατροφής»’ ’ από την UNESCO ως άϋλης’ ’ πνευματικής κληρονομίας. Και ήδη μέχρι στιγμής υπάρχει η’ σύμφωνη γνώμη των 4 ΤΕΔΚ Κρήτης. Είναι όμως φανερό ότι οι διαδικασίες θα πρέπει να’ επιταχυνθούν με πνεύμα συνεργασίας ώστε’ η κληρονομιά’ αυτή που μας ανήκει’ να παύσει να καταπατείται κυριολεκτικά και να’ εκμεταλλεύεται από άλλους.
Στα πλαίσια αυτά,’ θεωρούμε σκόπιμο να παραθέσουμε στην συνέχεια μερικά στοιχεία από το βιβλίο « Παραδοσιακή Κρητική Διατροφή» , που εχει εκδώσει από το 2007 ο ΣΕΔΗΚ, από τα οποία’ ελπίζουμε ότι εύκολα θα’ διαπιστωθεί ότι «η Παραδοσιακή Κρητική Διατροφή» αποτελεί’ ’ πραγματικό υπαρκτό και τεκμηριωμένο διατροφικό πρότυπο, ’ που αποτελεί’ πραγματική «πνευματική κληρονομιά»! ’ Ενώ αντίθετα, ’ η «Μεσογειακή Διατροφή» αποτελεί μια’ Επιστημονική και κυρίως Επιχειρηματική επινόηση’ που’ οπωσδήποτε’ δεν υπήρξε ποτέ και πουθενά σαν πρότυπο,’ ’ ώστε να αποτελεί «πνευματική κληρονομιά» .!’ ’
’ Η Ιστορία και οι μελέτες για την Κρητική Διατροφή
Στις μέρες μας αναγνωρίζεται από πολλούς’ επιστήμονες,’ ερευνητές αλλά και ενημερωμένους πολίτες’ ότι η παραδοσιακή δίαιτα των Κρητών συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά εκείνα που την καθιστούν σαν την υγιεινότερη διατροφή.
Πως όμως προέκυψε’ το συμπέρασμα αυτό και πως εξελίχθηκε ιστορικά η Κρητική Διατροφή;
Ο αρχαίοι Κρήτες, ’ όπως’ τεκμηριώνεται από πολλές πηγές, από την Μινωική περίοδο’ χρησιμοποιούσαν το λάδι για φωτισμό, για καλλωπισμό, αλλά και για την διατροφή τους.
Στα νεότερα χρόνια οι Κρήτες’ χρησιμοποιούν το ελαιόλαδο σε πάρα πολλές περιπτώσεις σαν παραδοσιακό θεραπευτικό μέσο, σε συνταγές της λαϊκής ιατρικής αλλά και σαν βασικό στοιχείο διατροφής τους.
Η’ κατά κεφαλή κατανάλωση ελαιόλαδου σήμερα στην Κρήτη’ υπερβαίνει τα 25 Kg ετησίως ( Σχ.1)’ και είναι η υψηλότερη στον κόσμο.
H μεγάλη όμως σύνδεση του ελαιολάδου με την διατροφή’ και’ την υγεία των Κρητικών’ αποδείχτηκε κατά τον περασμένο αιώνα’ με τις’ διεθνείς μελέτες’ που έγιναν’ για το διατροφικό πρότυπο’ της «Κρητικής’ διατροφής».
Η μελέτη Rockfeller 
Η μελέτη’ για την οικονομική και κοινωνική ζωή στην Κρήτη που έγινε’ από το Αμερικανικό ίδρυμα’ Rockfeller (1948). Τεκμηρίωσε’ την άφθονη χρήση του λαδιού στην διατροφή των Κρητικών. Όπως αναφέρει: «Οι ελιές και το λάδι αποτελούν σημαντικό μέρος της διατροφής στην Κρήτη. Κάθε ξένος έχει την εντύπωση ότι τα’ Κρητικά φαγητά πλέουν στο λάδι. Η ποσότητα λαδιού που καταναλώνουν οι Κρητικοί είναι, χωρίς αμφιβολία, πολύ μεγαλύτερη από’ άλλες περιοχές της Ελλάδας
Η μελέτη των επτά χωρών
Η’ πολύ σημαντική και τεκμηριωμένη τεράστια επιδημιολογική «μελέτη των 7 χωρών»,’ οργανώθηκε’ από τον διάσημο Καρδιολόγο από τη Μινεσότα, Καθηγητή Ansell Keys στις δεκαετίες του 1950 και 1960 σε 7 χώρες, στις οποίες μελετήθηκαν 11.500 άτομα.
Οι χώρες που μελετήθηκαν’ ήταν: η’ Ελλάδα (Κρήτη και’ Κέρκυρα), η Γιουγκοσλαβία ( (Δαλματικές ακτές), η Ιταλία, η Ολλανδία, η Φιλανδία, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία. Η έρευνα εξέτασε τη σχέση των διατροφικών συνηθειών των περιοχών αυτών με ασθένειες όπως ο καρκίνος και οι καρδιόπαθειες.
’ ’ ’ ’ Ανάλυση των αποτελεσμάτων της μελέτης εξέπληξε την διεθνή επιστημονική κοινότητα. Απέδειξε ότι η Κρήτη της οποίας οι κάτοικοι διατρέφονταν με άφθονο ελαιόλαδο είχαν το καλύτερο επίπεδο υγείας. (Σχ.2) .
’ ’ ’ ’ Ο Keys έμεινε έκπληκτος και απέδωσε το φαινόμενο στην διατροφή των Κρητικών με άφθονο ελαιόλαδο. Το φαινόμενο αυτό αρχικά ονομάστηκε «Κρητικό παράδοξο» και οδήγησε στην περαιτέρω μελέτη της «Κρητικής δίαιτας» ή «Κρητικής διατροφής».
’ ’
Η Μελέτη Renault.
O ’ διάσημος ’ Γάλλος Καθηγητής ’ Serge Renault ( 1988), να αποφασίσει μια νέα έρευνα’ την «Lyon heart» ’ για να’ διαπιστώσει το πόσο αυτοί οι παράγοντες επηρέαζαν το αποτέλεσμα της διατροφής.
Η έρευνα αυτή’ που διήρκεσε 5 χρόνια περιέλαβε’ 605 ασθενείς, (που είχαν ήδη υποστεί ένα καρδιακό επεισόδιο και κινδύνευαν για δεύτερο) και έγινε στη Λυών σε 2 ισάριθμες ομάδες. Τα αποτελέσματα ήταν τόσο εκπληκτικά, ώστε στο τέλος του πρώτου έτους σταμάτησε, λέγοντας ότι «θα ήταν εγκληματικό» αν συνέχιζε, αφού διαπίστωσε’ ότι η δεύτερη ομάδα που ακολουθούσε το Κρητικό διατροφικό πρότυπο, πέτυχε σε σχέση με την πρώτη πολύ καλύτερα αποτελέσματα
Τι είναι η ’ Μεσογειακή διατροφή και πως προέκυψε;
Τα αποτελέσματα’ των ερευνών που έγιναν για την Κρητική διατροφή έσπευσαν να τα οικειοποιηθούν πολλοί άλλοι, κάτω από τη γενική ομπρέλα του όρου «Μεσογειακή Διατροφή». Ένα όρο που όλα και όλους τα χωρεί. Έτσι η «Κρητική Διατροφή»’ υποβαθμίστηκε μέσα στο αόριστο περιβάλλον της «Μεσογειακής διατροφής» και έτσι δεν μπορεί να διακρίνει κανείς ποια είναι τα χαρακτηριστικά της’ και ποια είναι τα στοιχεία που την διαφοροποιούν ως διατροφικό πρότυπο.
Πως έγινε λοιπόν και ιδιοποιήθηκαν άλλοι αυτή την υπόθεση; Έχει αξία να απαντηθεί αυτό το ερώτημα σε μια εποχή που γύρω από τις διατροφές γίνεται ένας εμπορικός πόλεμος.’ Το ποια δίαιτα είναι η καλύτερη, σε ποια προϊόντα βασίζεται και από ποια περιοχή προέρχονται’ αποτελούν τελικά στοιχεία που ενδιαφέρουν την αγορά.’
Πως’ όμως’ προέκυψε η Μεσογειακή διατροφή;O K. Dun Gifford, Γερουσιαστής των ΗΠΑ, άνθρωπος του τομέα τροφίμων και εστιατορίων των ΗΠΑ, μετά από μια επίσκεψη του στην Κινά ’ εντυπωσιάσθηκε από την τοπική διατροφή και επιστρέφοντας στη χώρα του σκέφτηκε να δημιουργήσει ένα Ίδρυμα που να προωθεί τις παραδοσιακές διατροφές. Το ίδρυσε το 1988 στη Βοστόνη με το όνομα Oldways, ’ ’ με σκοπό να προωθήσει την υγιή κατανάλωση, να ενθαρρύνει τις βιώσιμες επιλογές τροφίμων και για να συντηρήσει τα παραδοσιακά foodways όπως δήλωνε στο καταστατικό του.
Το ίδρυμα Oldways πρώτο’ κατασκεύασε τη «Μεσογειακή Διατροφή» και μάλιστα δημιούργησε τη γνωστή πυραμίδα διατροφής. Το Oldways και το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ ένωσαν τις δυνάμεις τους στη συνέχεια για να δημιουργήσουν την πρακτική διατροφή για τους Γιατρούς. Η συνταγή περπάτησε στην Ευρώπη αρχίζοντας από το Λονδίνο. Διάφορα συνέδρια πραγματοποιήθηκαν’ έκτοτε μ' αυτό το θέμα.
Την ευκαιρία δεν έχασε στην συνέχεια το’ Διεθνές’ Συμβούλιο Ελαιολάδου, που υιοθέτησε αμέσως το πρότυπο της Μεσογειακής διατροφής για να στηρίξει το ελαιόλαδο όλων των χωρών Μελών του. 
Το γεγονός αυτό οδήγησε σε μια γενίκευση και με βάση ένα επί μέρους στοιχείο, την χρήση’ του ελαιολάδου, θεωρήθηκε ότι η διατροφή των κατοίκων στις Ευρωπαϊκές Μεσογειακές χώρες, που παρουσιάζουν ως κοινό στοιχείο τη χρήση ελαιολάδου στην διατροφή, έχει τις ίδιες ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία των ανθρώπων. Η μελέτη όμως των Επτά Χωρών αποδεικνύει ότι οι ευεργετικές επιδράσεις της Κρητικής Διατροφής στην υγεία είναι πολύ μεγαλύτερες από άλλες Μεσογειακές περιοχές και έτσι δεν εξηγείται η γενίκευση που έχει γίνει.’
Στην εποχή μας, που οι άνθρωποι ταξιδεύουν, ξέρουν πολύ καλά ότι οι λαοί της Μεσογείου έχουν τελείως διαφορετική διατροφή. Τελείως διαφορετική είναι η παραδοσιακή διατροφή των Ελλήνων από αυτή των Αράβων, των Τούρκων,’ των Ισπανών, των Γάλλων,’ των Σέρβων, των Ιταλών των Αλγερινών κ.ο.κ.
Η Κρητική διατροφή διακρίνεται από την καθολική χρήση ελαιολάδου και μάλιστα παρθένου σε μεγάλη ποσότητα, που ξεπερνά τα 25 κιλά κατ' άτομο το χρόνο, ενώ στις άλλες Μεσογειακές χώρες κυμαίνεται από 0,5 - 11 κιλά και όχι αποκλειστικά παρθένου.
’ Επομένως η Μεσογειακή διατροφή σε ότι αφορά το’ περιεχόμενο της αποτελεί ένα εμπορικό και επιστημονικό κατασκεύασμα’ που θα μπορούσε να ονομάζεται απλά υγιεινή διατροφή .
Το έτος 2000 πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο’ Διεθνές Συνέδριο για τη Μεσογειακή διατροφή που κατέληξε στην ακόλουθη δήλωση Κοινής Αποδοχής.
«Ο όρος παραδοσιακή Mεσογειακή Διατροφή χρησιμοποιείται για να καθορίσει τις διατροφικές συνήθειες που χαρακτήριζαν ορισμένες περιοχές της Μεσογείου στις αρχές της δεκαετίας του '60, όπως είναι η Κρήτη, ορισμένα μέρη της υπόλοιπης Ελλάδας και η νότια Ιταλία.
Επίλογος
’ Επομένως, η αποκαλούμενη «Μεσογειακή Διατροφή» αποτελεί’ επινόηση. Της προσδόθηκε το όνομα Μεσογειακή ώστε να ικανοποιεί ευρύτερο κύκλο καταναλωτών ενώ το περιεχόμενο της’ συνεχώς τροποποιείται από νεότερα’ επιστημονικά δεδομένα τα οποία δεν είναι πάντοτε’ απαλλαγμένα’ από τις επιδράσεις’ οικονομικών συμφερόντων.
Ειδικά για το ελαιόλαδο πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα ότι στην λεγόμενη Μεσογειακή διατροφή γίνεται απλή’ αναφορά του όρου «ελαιόλαδο» χωρίς να διευκρινίζεται’ ο ποιοτικός τύπος του!
Ωστόσο το ελαιόλαδο που είναι ευεργετικό στην υγειά και που χρησιμοποιούσαν οι Κρητικοί της περιόδου 1960 οπότε έγιναν οι μελέτες,’ ήταν αυτό που σήμερα χαρακτηρίζεται Παρθένο η εξάρα Παρθένο!’
